Billboard Series #12: Max Pinckers
Tekst door Thomas Caron / artlead
Eerst gepubliceerd in de Billboard Series catalogus, June, 2018
Max Pinckers (°1988, Brussel) is een Belgische kunstenaar wiens werk op kritische wijze documentaire fotografie bevraagt. Met zijn foto’s voert hij onderzoek naar de beeldende strategieën van storytelling en de relatie die bestaat tussen esthetiek, beelden en hun onderwerpen.
Het werk van Max Pinckers ontwikkelt zich in reeksen: beelden die hij samenbrengt in tentoonstellingen en zelf-gepubliceerde kunstenaarsboeken. In The Fourth Wall (2012) onderzoekt Pinckers de buitengewone impact van Bollywood op de Indische samenleving. Maar liever dan te kijken naar de voor de hand liggende manifestaties van Indische filmcultuur, zoals reclamepanelen of de typische Bollywood-stijl, transformeert Pinckers de straten van Bombay in een reusachtige set waarin hij voorbijgangers uitnodigt om zelfgekozen rollen te spelen. In de resulterende beelden vloeien realiteit en fictie volledig in elkaar over, waardoor het voor de toeschouwer onduidelijk wordt wat echt en wat geënsceneerd is.
Twee jaar later keert Pinckers—in opdracht van het internationale kunstenfestival Europalia—terug naar India voor Will They Sing Like Raindrops or Leave Me Thirsty (2014). In deze nieuwe reeks tracht hij verschillende aspecten van liefde en het huwelijk te documenteren—of is het ensceneren? Zo introduceert hij een prins op het witte paard in het bruisende Indische straatleven, en recreëert hij de in Indische film veel gebruikte metafoor van vloeiende melk als symbool voor het lichamelijke vieren van het huwelijk.
Two Kinds of Memory and Memory Itself (2015) bracht Max Pinckers naar Japan, waar hij kijkt naar het doelbewust geconstrueerde beeld van de Japanse identiteit – die gedeeltelijk voor en door een Westerse blik wordt vormgegeven. In de reeks beelden die hieruit mondt, zoekt en construeert Pinckers de Japanse culturele stereotypen, waarbij hij geënsceneerde scènes creëerde die vooral beïnvloed werden door bestaande beelden van buitenlanders, zoals Jeff Wall's A Sudden Gust of Wind (na Hokusai) uit 1993.
In opdracht van het toonaangevende Amerikaanse tijdschrift The New Yorker trok Max Pinckers vorig jaar naar Noord-Korea, waar hij de reeks Red Ink (2018) maakte. Tijdens zijn vierdaagse reis door Noord-Korea werd hij streng begeleid door overheidsfunctionarissen, waarbij elke locatie voor hun aankomst zorgvuldig werd voorbereid. Omdat het onmogelijk was de realiteit achter de gevel van het regime te onthullen, paste Pinckers een esthetiek toe die refereert aan staatspropaganda en reclame— door gebruik te maken van gedurfd kunstlicht. Deze subversieve benadering laat zien dat deze beelden zich bewust zijn van hun eigen bedrieglijke karakter. Het zijn leugens die ons de waarheid doen begrijpen, en duidelijk aangeven dat we kijken naar een door het regime gefabriceerde versie van de werkelijkheid.
Naast deze fotoreeksen maakt Max Pinckers ook werk in samenwerking met andere kunstenaars. Samen met Dries Depoorter creëerde Pinckers zo Trophy Camera V0.9, het eerste prototype van een A.I. camera—die ondertussen deel uitmaakt van de collectie van het Antwerpse Fotomuseum. Deze artificieel intelligente camera, zonder zoeker of scherm, werd op basis van alle winnende Word Press Photo’s van 1955 tot nu getraind om alleen winnende foto’s te maken. Een meter op het toestel geeft aan hoeveel percentage kans er bestaat dat het beeld je probeert vast te leggen ook effectief een World Press Photo wint. Enkel beelden met een score van meer dan 90% worden bewaard en automatisch ge-up-load naar een gedecideerde website.
Controversy (2017) is een ander collaboratief project—samen met Sam Weerdmeester—dat vertrekt van Robert Capa’s wereldberoemde Falling Soldier uit 1936. Dit beeld van een soldaat die in het hoofd wordt geschoten is één van de eerste beelden van de Spaanse Burgeroorlog, en ook het eerste oorlogsbeeld in volle actie. De authenticiteit van dit beeld is sinds het ontstaan ervan in twijfel getrokken. Een recente studie wees uit dat het beeld werd gemaakt ver van waar in 1936 de frontlinie liep, en dus niet anders dan geënsceneerd kan zijn.
Zo goed als al het werk van Max Pinckers reflecteert over de geloofwaardigheid van het beeld, en de onmogelijkheid van documentairefotografie om een plaats te claimen in een veranderende wereld—waar de autoriteit van de foto als een onafhankelijke document is verdwenen temidden van de wildgroei van digitale beelden, ‘fake news’ en Photoshop.
Als kunstenaar maakt Pinckers dan ook deel uit van een nieuwe generatie documentairefotografen die bewust gebruik maken van—voorheen als taboe beschouwde—middelen als theatrale enscenering, beeldmanipulatie en bewuste hercontextualisering.
Max Pinckers’ meest recente reeks—waaruit ook het beeld van deze Billboard Series komt—heet Margins of Excess (2018). Deze reeks is gewijd aan de vraag hoe mensen hun eigen identiteit vormgeven, vertrekkend vanuit collectieve dromen en verlangens die gevoed en gevormd worden door de stijlfiguren van de massamedia. Voor deze reeks trok Pinckers doorheen de Verenigde Staten om een aantal personages en verhalen te bezoeken die kortstondig bekend werden in de mainstream media wanneer hun 'subjectieve realiteit' botste met de waarheid. Zo bezocht Pinckers bijvoorbeeld Rachel Dolezal—een burger-rechtenactiviste die zich al jaren voordat als Afrikaans-Amerikaans maar eigenlijk gewoon blank blijkt te zijn. Pinckers benadrukt echter dat geen van de mensen in de verhalen die hij belicht bewust leugens vertelden om iemand te bedotten of persoonlijk gewin na te streven. Deze personages ervaren de realiteit gewoon anders; ze creëren als het ware een eigen wereld met een eigen waarheid.
Deze verhalen zijn tekenend voor het nieuwe, post-truth tijdperk waarin we leven. De term post-truth wordt sinds een paar jaar gebruikt om een realiteit te beschrijven waarin objectieve feiten minder invloed hebben op de vorming van de publieke opinie dan emoties en persoonlijke overtuigingen. Het is de wereld waarin Donald Trump met zijn alternative facts de Amerikaanse president werd, waarin klimaatverandering nog steeds wordt ontkend, en waarin de Britten op basis van foutieve informatie kozen de EU te verlaten.
Het lijkt wel of Pinckers deze gevaarlijke versnelling van valse beelden en alternatieve waarheden voorzag. Het beeld dat voor de volgende maanden Billboard Series bekleedt, is namelijk genomen op de dag van Donald Trump’s verkiezingsoverwinning. De huilende man is een acteur, maar het beeld is nauwelijks te onderscheiden van oprechte, soortgelijke en wanhopige taferelen die dag in het hele land plaatsvonden.
Pinckers speelt bewust met de stereotype beelden die de media gebruikt om massale rouw te verbeelden: brandende kaarsen, bloemen en huilende mensen. Maar tegelijk speelt het beeld echter ook duidelijk met de conventies van de reclamefotografie. De belichting, compositie en kleuren die Pinckers gebruikt om de foto te maken, laten een totaal andere lezing van de foto toe – alsof deze deel uitmaakt van een grote reclamecampagne voor parfum of mannenkleren. Deze foutieve lezing wordt nog versterkt doordat het beeld hier als reusachtige reclame-billboard getoond wordt. Maar dit is natuurlijk geen toeval.
Max Pinckers is momenteel doctoraal onderzoeker en docent aan Schol of Arts / KASK, Gent. Hij word gerepresenteerd door Gallery Sofie Van de Velde in Antwerpen, heeft zijn eigen kunstboeken uitgeverij Lyre Press, en maakte recent deel uit van de Forbes prestigieuze lijst 30 Under 30 in the Arts. Pinckers’ werk wordt internationaal getoond, onder andere bij het Fotomuseum, Winterthur; MOCAK, Krakow; het Philadelphia Museum of Art, Philadelphia; Bozar, Brussel; Foto-Forum, Bolzano; MUHKA, Antwerpen; Fotomuseum, Antwerpen; De Brakke Grond, Amsterdam; en S.M.A.K., Gent.
Billboard Series is een langdurig kunstproject in de publieke ruimte, waarvoor elke drie maand een kunstenaar wordt uitgenodigd om een nieuw, site-specifiek werk te maken voor een 50 m2 billboard aan Dok Noord. Via wisselende presentaties wil Billboard Series een duurzame en productieve dialoog opbouwen met de omliggende buurt en het stedelijke landschap – en blijvend reflecteren bij de verandering die deze wijk momenteel ondergaat.
Billboard Series is een project van artlead.net – een online platform dat het ontdekken en verzamelen van kunst voor iedereen toegankelijk wil maken. artlead.net werkt hiervoor samen met de vzw’s All Things Contemporary en 019. Billboard Series vindt plaats binnen een scenografie van architect Olivier Goethals, en wordt ontwikkeld met de steun van Stad Gent en de Vlaamse Gemeenschap.